تاریخ جغرافیایی شهر خرامه و شهرستان خرامهاز اله قلی قنبری فرد / دسامبر 18, 2018 تاريخ خرامه بسيار كهن است، ليكن از آغاز شكل گيري شهر خرامه اطلاع دقيقي در دست نيست و به‌طور كلي قدمت شهر خرامه و سابقة سكونت در اين ناحيه به بيش ار 2500 سال برمي‌گردد. و مــورخان و جغرافيدانان و جهانگرداني كه از اين مــنطقه ديدن كرده‌اند از آنان بخوبي ياد كرده‌اند. كه از آن جملهمي‌توان به مقدسي، ابن حوقل، استخري، ابن بلخي، فرصت‌الــــــدوله شيرازي و … اشاره كرد. وجود تپه بهرام گور در مركز شهر خرامه كه حكايت از شهرسازي دوران پارتيــان و ساسانيان دارد و همچنين وجودبندهاي تاريخي بر روي رودخانة كُر بيانگر قدمت زياد اين منطقه و شهر خرامه مي‌باشد. شهر خرامه در قديم يكي از منزلگاههاي بين راه شيراز ـ كرمان و داراي جامع و منبــــــــر بوده است. اين شهر در طول تاريخ همواره يكي از مراكز مهم سكونت‌گاهي استان فــــارس محسوب مي‌شده و در ادوارتاريخي از رونق كشاورزي خاصي برخوردار بوده است. و بنا به گفتة مـورخان در گذشته به‌عنوان يكي از مناطق مهم غله‌خيز فارس بحساب مي‌آمده است. آنچــه از گذشتگان سينه به سينه نقل گرديده و در پاره‌اي دست‌نوشته‌ها به ما رسيده است . حكايت از آن دارد كه قلعة بهــرام گور يا گنبد كبود واقع دروسط شهر خرامه كه هنوز آثار برج و بارو و عمارت و آبادي در آن مشهود است به فـــــرمان بهرام گور و بهدست لشكريانش ايجاد شده و دور تپه را حصار و برج و بارو ساخته و عـمارت‌ها در ميان آن بنا نهادهاست. شكارگاه بهرام در فاصلة 8 كيلومتري قصر اختصاصي‌اش در محلي بنام گـورگير قرار داشته است. در كتابها و سفرنامه‌هاي فراواني از جمله نزهة القلوب، فارسنامة ناصري، فارسنــامة ابن بلخي، مسالك و ممالك، آثار العجم، شيرازنامه، معجم البلدان ياقوت، تاريخ گزيده، برهان قاطع، فرهنــگ آنند راج، تاريخ سرزمينهاي خلافت شرقي، جغرافياي مفصل ايران و فرهنگ جغرافيايي ايران و تعـــــــداد ديگري ازكتب تاريخي از خرامه و كربال به‌خوبي ياد شده است. چنانچه در نزهة القلوب نوشتة حمدالله مستوفي « قرن هشتم هجري» آمده است: « خُرّمَه شهركي خوشست و قلعة محكم دارد، هوايش معتدل است و آب روان و ميوه و غلات بسيار دارد». و در فارسنامة ابن بلخي كه در قرن ششم هجري نگاشته شده است چنين آمده است: « خُرّمَه شهركي است خوش و هوا معتدل و آب روان و ميوه و غلّه بسيار و قلعه‌ايست آنجــا بر كوه سخت استوار معروف به قلعة خُرّمه و داراي جامع و منبر است». ابن بلخی در جاي ديگر مي‌نويسد: « قلعة خُرّمَه قلعه محكم است در ميان عمارت‌ها و هواي آن معتدل و آب مصنــــــــــعه دارد ». همچنينمي‌افزايد كه «راه شيراز ـ سيرجان ـ كرمان از طريق خرامه مي‌گذرد» و خــــرامه را منزل سوم راه شيراز_ كرمان ذكر مي‌كند. در كتاب جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرقي نوشتة لسترنج چنين امده است: «ناحية جفوز در ساحل غربي درياچه و شهر خرامه نيز در آن ناحيه بوده است كه اكنــون نيز دهكدة مهمي است و در چهارده فرسخي شيراز ـ سر راه كرمان در امتداد ساحل جنوبي بخـتگان قرار دارد». مقدسي در قرن چهارم گويد: «خرّمه روستايي پهناور دارد و قلعة آن بر فراز كوهي است». اصطخري در كتاب مسالك و ممالك خرامه را قصبه ناحية طسوج مي‌خواند: «ناحية طسوج قصبة آن خرّمه است» و خرامه را جزء كورة اصطخر و به‌عنوان يكي از مكانهاي سردسيرپارس ذكر مي‌كند و فاصلة آن را تا شيراز 14 فرسنگ مي‌داند
